Η πρότασή μου χθες ήταν η εξής: Ότι για ποιο λόγο επί τού παρόντος, ή με ποιο παιδαγωγικό χαρακτήρα, το λέω, θα το καταλάβετε αμέσως, η Ελλάδα δεν πρέπει να γίνει διεθνές πολιτιστικό κέντρο επί τού παρόντος, γιατί με τον συνάδελφο στην Αμερική και με πολλούς, που δουλέψαμε σε κεντρικά ιμπεριαλιστικά κέντρα και ξέρουμε την πιάτσα, διαπιστώσαμε πως είναι σαν να λέμε: Πηγαίνετε σε μια αθώα εποχή τής ηλικίας σας, κάνετε σπουδές για 5 χρόνια, από τα 18-23 χρόνια σας, όπου δεν είσαστε σε θέση να κατανοήσετε ούτε τον δάσκαλό σας, αλλά που πρέπει σώνει και καλά να τον σέβεστε, τον δάσκαλό σας, με αποτέλεσμα —θα σας πω κάτι παράδοξο, που όμως δεν είναι καθόλου παράδοξο, και που επί 27 χρόνια στη Γαλλία αυτό μελετούσα, και στην Αλγερία, που δούλεψα στην cooperation και αλλού—να προσλαμβάνει ένα κεντρικό ιμπεριαλιστικό σύστημα τα καλύτερα παιδιά των ηττημένων, δηλαδή να συμβαίνει αυτό που λέω γενιτσαρισμό.
Θα σας πω το εξής: Υπάρχει μία καμπύλη, την οποία αν είχα θα σας την έδειχνα σε πίνακα, θα σας την έδινα, που δείχνει ότι υπάρχει ένα σχήμα οξύμωρο, το οποίο όμως δεν είναι καθόλου οξύμωρο. Όσο περισσότερη είναι η προσληπτική ικανότητα τού νεογνού, εννοώ και τον 18χρονο, στη μάθηση, και μάλιστα το μεταφερόμενο, ξεριζωμένο παιδί στα 18 του, από ένα μητρικό σύστημα κοινωνίας, φιλότητας, οικειότητας, σε άγρια ξένα πράγματα—με τη μεγάλη δε ικανότητα προσαρμογής που έχουμε ως Έλληνες—όσο καλύτερος είναι ο φοιτητής, τόσο περισσότερο αλλοιώνεται και αλώνεται.
Δηλαδή θυμάστε τί είπε ο καημένος ο [Βύρων] Πολύδωρας, προχθές: “Μου είχαν βάλει τούς αριστείς ”. Θα σου πω τί έπαθες. Εδώ και τρεις αιώνες το παθαίνεις, από την εποχή τού Διαφωτισμού. Και είναι η μόνη περίπτωση που δεν φταίνε οι πολιτικοί και η πολιτική ηγεσία. Το πρόβλημα τού ετεροπροσδιορισμού τής Ελλάδος ή τού ετεροκαθορισμού τής Ελλάδος και τής αυτογνωσίας της, δηλαδή τής εσωτερικής μας ισορροπίας από ξένα κέντρα, οφείλεται κατ’ αποκλειστικό (και όχι απλώς κύριο) λόγο σε εμάς τούς διανοούμενους. Οι πολιτικοί σε αυτό το πολύ συγκεκριμένο σημείο, έπονται. Πρέπει να ξέρετε το εξής: Ουδείς ασχολείται με αυτούς [τούς πολιτικούς]. Πρώτα-πρώτα είναι παχυλώς αγράμματοι, όλοι τους περίπου. Αδικώ τώρα βέβαια μερικούς από τούς πολιτικούς εν ενεργεία. Παντού, όχι μόνον στην Ελλάδα. Στη Γαλλία είναι πολύ χειρότεροι. Δεν είναι δουλειά τους να ξέρουν γράμματα. Ειδικά στα θέματα Παιδείας. Δουλειά μας να ξέρουμε γράμματα είναι δική μου, τού συναδέλφου, προφανώς. Αυτά είναι απλά πράγματα. Τα έχει ρυθμίσει αυτά ο Πλάτωνας, και εξ ού και έδωσε τις λύσεις που έδωσε.
Λοιπόν, πρέπει να ξέρετε το εξής: Είναι τόσο ανθρωποβόρο το Υπουργείο Παιδείας, παντού, ακόμη και στην Αμερική, όπου δεν υπάρχει και που αυτοί [οι Αμερικανοί] το σιχαίνονται, το τρέμουν, διότι ξέρουν ότι χάνει την πολιτική του καριέρα όποιος αναλάβει ως υπουργός [Παιδείας], όπως συχνά συμβαίνει στην Ελλάδα. Μόνον ο Σουφλιάς πέτυχε, αν πέτυχε. Λοιπόν ό,τι τούς δώσουμε εμείς, αυτό και κάνουν. Επομένως στην Ελλάδα το πνευματικό πρόβλημα και το υστέρημα τής αγνωσίας είναι δικό μας. Και δεν φταίνε οι πολιτικοί εδώ.
Πρέπει να επανέλθουμε στον εαυτό μας σιγά-σιγά. Υπάρχει ένδειξη. Κι αυτήν τη στιγμή. Ακόμη κι αυτό το Συνέδριο είναι η ένδειξη. Υπάρχει ένα corpus ύλης, υπάρχουν τρεις εκδοτικοί οίκοι οι οποίοι βγάζουν δουλειά. Το πρόβλημα είναι ότι θεσμικά, μέσα στους κρατικούς θεσμούς, ουσιαστικά εξακολουθεί αυτή η εξάρτηση και ο γενιτσαρισμός, διότι έρχεται—σάς είπα— το καλύτερο, το πιο προικισμένο παιδί και αλώνεται τελείως. Και έρχεται μετά και πιπιλίζει επί 40 χρόνια τη διδακτορική του διατριβή. Ξέρετε γιατί δεν μπορούν να συνεννοηθούν στα ελληνικά πανεπιστήμια; Εμείς στη Γαλλία είμαστε στη Σύγκλητο 40, με 40 διδακτορικές διατριβές από τον ίδιο χώρο. Εδώ στην Πάντειο θα δείτε: Ο ένας είναι από τη Γερμανία, ο άλλος από δω, ο άλλος από κει, και δεν συνεννοούνται ούτε μεταξύ τους. Αυτό είναι το χαρακτηριστικό τής αποσαρθρώσεως μιας κοινωνίας.